1.اهمیت ذکر گفتن
1.زیاد به یاد خدا بودن
ذکر خدا آن قدر داراى اهمیت است که خداوند سبحان هم به مردان و هم زنان توصیه فرموده که زیاد ذکر بگویید و غافل نشوید.
والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات مردانى که بسیار به یاد خداوند و زنانى که بسیار یاد خدا مى کنند.⁽¹⁾
در جاى دیگر به مؤ منین توصیه مى فرماید: یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا اى کسانى که ایمان آورده اید خدا را بسیار یاد کنید.^{(2 )}
2.محبوب خداوند
رسول خدا (ص ) مى فرماید: هر کس ذکر خدا بسیار کند، خداوند او را دوست دارد.⁽³⁾
3.نحوه به یاد خدا بودن
خداوند سبحان به رسول خدا (ص ) چنین مى فرماید:
1- پروردگار را در دل خود از روى تضرع و خوف یاد کن : واذکر ربک فى نفسک تضرعا و خیفة
2- آهسته و آرام نام او را بر زبان بیاور: و دون الجهر من القول
3- ذکر را همواره صبحگاهان و شامگاهان تکرار کن : بالغدو و الآصال .
4- هرگز از غافلان و بى خبران یاد خدا مباش : و لا تکن من الغافلین .⁽⁴⁾
4.یاد خدا در همه حال
خداوند سبحان مى فرماید:
پس از اتمام نماز یاد خدا را فراموش نکنید و در حال ایستادن و نشستن و زمانیکه بر پهلو خوابیده اید به یاد خدا باشید و از او کمک بجویید. فاذکروا الله قیاما و قعودا و على جنوبکم .⁽⁵⁾
5.به یاد خدا باشید
خداوند سبحان مى فرماید:
فاذکرونى اذکرکم پس به یاد من باشید تا به یاد شما باشم .⁽⁶⁾
6.برترین ذکر
قرآن مجید برترین اعمال را معرفى مى کند: لذکر الله اکبر.⁽⁷⁾
7.اسرار یاد خدا
در حدیثى از امام صادق (ع ) آمده است در تفسیر جمله و لذکر الله اکبر فرمود: ذکر الله عند ما احلّ و حرّم یاد خدا کردن به هنگام انجام حلال و حرام (یعنى به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).⁽⁸⁾
8.داروى بیماریهاى روحى
على (ع ) فرمود: ذکر الله دواء اعلال النفوس یاد خدا داروى بیماریهاى روح است .⁽⁹⁾
9.یاد خدا هنگام غذا خوردن
امام صادق (ع ) درباره پدرش امام باقر (ع ) مى فرماید: او کثیر الذکر بود، هر وقت با او راه مى رفتم ، ذکر خدا مى گفت و به هنگام غذا خوردن نیز به ذکر خدا مشغول بود. حتى وقتى که با مردم سخن مى گفت ، از ذکر خدا غافل نمى شد.⁽¹⁰⁾
10.پشتوانه ایمان
على (ع ) فرمود: ذکر الله دعامة الایمان ذکر خدا پشتوانه ایمان است .⁽¹¹⁾
11.شیوه مؤ من
على (ع ) فرمود: ذکر الله شیمة کل مؤ من یاد خدا شیوه هر مؤ من است .⁽¹²⁾
12.ذاکر خدا
على (ع ) فرمود: سامع ذکر الله ذاکر شنونده ذکر خدا، ذاکر خداست .⁽¹³⁾
13.زبان مشغول ذکر خدا
على (ع ) فرمود: خوشا به حال کسى که مشغول ذکر خدا باشد، و از گفتار بیهوده خاموش بماند.⁽¹⁴⁾
14.سرگرم شدن به ذکر الهى
از امام صادق (ع ) است که به راستى خداوند عز و جل مى فرماید: هر که به ذکر من سرگرم شود و از درخواست از من بازماند، به او عطایى بدهم بهتر از آنچه که به کسى دهم که از من درخواستى کند.⁽¹⁵⁾
15.کلید انس با خدا
على (ع ) فرمود: الذکر مفتاح الانس یاد خدا کلید انس با خداست .⁽¹⁶⁾
16.لذت با یاد خدا
على (ع ) فرمود: الذکر لذة المحبین یاد خدا لذت دوستداران است .
17.صلاح قلب
على (ع ) فرمود: اساس و صلاح قلب اشتغال آن به ذکر خداست .⁽¹⁷⁾
18.یاد خدا
على (ع ) فرمود: من ذکر الله ذکره هر که در یاد خدا باشد، خداوند او را یاد کند.⁽¹⁸⁾
19.ماءنوس با ذکر خدا
على (ع ) فرمود: هر گاه دیدى که خداوند سبحان تو را به ذکر خود ماءنوس ‍ نموده (بدان که ) تو را دوست مى دارد.⁽¹⁹⁾
20.نور ایمان
على (ع ) فرمود: ذکر الله نور الایمان یاد خدا نور ایمان است .⁽²⁰⁾
21.شیوه پارسایان
على (ع ) فرمود: ذکر الله شیمة المتقین ، به یاد خدا بودن شیوه پرهیزکاران است .⁽²¹⁾
22.غذاى جانها
على (ع ) فرمود: ذکر الله قوت النفوس و مجالسة المحبوب ، یاد خداوند غذاى جانها و همنشینى با محبوب است .⁽²²⁾
23.بهترین اهل مسجد
رسول خدا (ص ) فرمود: آیا به شما خبر ندهم از بهترین کارهاى شما که درجه بلندترى است براى شما و در نزد خداوند شما بهتر شما را پاکدامن مى کند و از پول طلا و نقره براى شما بهتر است و خوب تر از آن است که با دشمن خود برخورد کنید و با آنها نبرد نمایید و از آنها بکشید و کشته شوید؟ عرض کردند: یا رسول الله ! چرا. فرمود: آن بسیار ذکر کردن است .
سپس فرمود: مردى نزد پیغمبر (ص ) آمد و عرض کرد: بهترین اهل مسجد کیست ؟ فرمود: آن که بسیار ذکر خدا کرده خیر دنیا و آخرت به او داده شده است .
و در تفسیر قول خداى تعالى ((منت مگذار که کار بیشترى کردى .))⁽²³⁾
فرمود: آنچه کار خوب براى خدا کردى ، آن را بیش مشمار.⁽²⁴⁾
24.ذکر خدا حدى ندارد
امام صادق (ع ) فرمود: هر چیزى حدى دارد که وقتى به آن رسد پایان مى پذیرد، جز ذکر خدا که حدى که با آن پایان گیرد ندارد.⁽²⁵⁾
25.حدى براى ذکر گفتن نیست
امام صادق (ع ) فرمود: خداوند نمازهاى فریضه را واجب کرده است ، هر کس آنها را اداء کند، حد آن تاءمین شده ، ماه مبارک رمضان را هر کس روزه بگیرد حدش انجام گردیده و حج را هر کس (یک بار) به جا آورد همان حد آن است ، جز ذکر الله که خداوند به مقدار قلیل آن راضى نشده و براى کثیر آن نیز حدى قایل نگردیده است . سپس به عنوان شاهد سخن ، آیه یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا را تلاوت فرمود.⁽²⁶⁾
26.نشانه شیعیان
امام صادق (ع ) فرمود: شیعیان ما کسانى اند که هر گاه تنها باشند، بسیار ذکر خدا کنند.⁽²⁷⁾
27.ذکر در نهان
ابن فضال حدیثى را به معصوم رسانیده است که مى فرماید: خداوند عزوجل به عیسى (ع ) فرمود: اى عیسى ! مرا در خاطر دار تا تو را در خاطر دارم و مرا در برابر همگنان بشرى (خودت ) یاد کن تا تو را در جمعى بهتر از جمع آدمیان یاد کنم . اى عیسى ! دلت را براى من نرم و با پذیرش دار و در تنهایى بسیار یادم کن و بدان که شادى من در این است که براى من تواضع کنى و در آن زنده و برازنده باشى و فسرده و مرده نباشى .⁽²⁸⁾
28.یاد خدا با حالات زارى
امام صادق (ع ) فرمود: فرشته ننویسد جز آنچه را بشنود و خداى عزوجل فرموده است : یاد کن در پیش خود پروردگارت را به زارى و از روى ترس ⁽²⁹⁾ و ثواب این گونه ذکر را که در پیش خود شخص باشد و نهانى باشد، جز خداى عز و جل نداند، براى آن که بسیار بزرگ است .⁽³⁰⁾
29.همنشین با خدا
ابوحمزه ثمالى از امام باقر (ع ) نقل کرده که فرمود: در توراتى که تحریف نشده است نوشته است که : موسى (ع ) از پروردگارش درخواستى کرد، عرض کرد: پروردگارا! تو نزدیکى به من ، تا با تو راز گویم ؟ یا دورى تا به تو فریاد کنم ؟ خداى عز و جل به او وحى کرد: اى موسى ! من همنشین آن کسى هستم که مرا یاد کند. پس موسى عرض کرد: کیست در پناه تو روزى که جز پناهت پناهى نیست . فرمود: آن کسانى که مرا یاد مى کنند و من هم آنها را یاد مى کنم و در راه من با هم دوستى مى کنند و من هم آنها را دوست مى دارم ، آنانند که چون خواهم به مردم روى زمین بلا و بدى برسانم ، براى خاطر آنها از همه آنان دفاع مى کنم .⁽³¹⁾
30.یاد خدا
^{..منبع کتاب عباس عزیزی............................................}